દરેક કામના બે પાસાં હોય છે- ‘ભીષ્મ’ કે ‘જટાયુ’

મને ત્યાં સારી હોસ્પિટલ, રસ્તા કે પેટ્રોલ પંપ નથી. સ્કૂલ પણ સરકારી છે, જ્યાં મરાઠી માધ્યમમાં ભણાવાય છે પણ ત્યાં શૌચાલય નથી. મહારાષ્ટ્રનો સરહદી તાલુકો ડૂડામાર્ગ- જ્યાં 55 ગામ છે અને અંદાજે 80 હજારની વસતી છે. અહીંના હતાશ યુવાનોની આશાભરી નજર ગોવા તરફ મંડાયેલી છે, જ્યાં તેમનામાંથી મોટા ભાગના કામ કરે છે કે તેમના પરિવાર ત્યાં વસી ચૂક્યા છે. હવે તેઓ તેમના વિસ્તારને ગોવા સાથે ભેળવવાની ઝુંબેશ માટે સમર્થન એકઠું કરી રહ્યા છે. મોટા ભાગના સ્થાનિક યુવાનો કામ માટે રોજ ગોવાના વાસ્કો અને વરના જાય છે. જોકે, મને આ કામે મારા એક પરિચિત એડવોકેટ દીપક માપરીની યાદ અપાવી કે જેઓ હાલ મહારાષ્ટ્રના બુલઢાણાની સેશન્સ કોર્ટમાં પ્રેક્ટિસ કરે છે. 1985-86માં તેઓ બુલઢાણાના લોનાર તાલુકાના મમતાલમાં પાંચમા ધોરણમાં ભણતા ત્યારે તેમની ઉંમરના ઘણા બાળકોએ અભ્યાસ છોડી દીધો હતો, કેમ કે લોનાર સ્થિત તેમની શિવાજી હાઇસ્કૂલ તેમના ગામ મમતાલથી 7 કિ.મી. દૂર હતી. રસ્તા એટલા ખરાબ કે તેના પર બળદગાડાં ચલાવવા પણ મુશ્કેલ હતા. વિદ્યાર્થીઓએ જવા-આવવામાં રોજ 14 કિ.મી. ચાલવું પડતું. સ્કૂલનો સમય સવારે 11 વાગ્યાથી સાંજે 5 વાગ્યા સુધીનો હતો. શિયાળામાં દિવસ ટૂંકો હોવાથી અંધારું વહેલું થઇ જતું હોવાના કારણે તેમણે જલદી ઘરે પાછા ફરવું પડતું, કેમ કે રસ્તામાં ત્રણ નદી આવતી હતી. દીપક સહેલાઇથી હાર માનનારા બાળકોમાંનો નહોતો. તેને અને તેના અમુક મિત્રોને ભણવાની બહુ ધગશ હતી. તેઓ રોજ સ્કૂલે જવા નીકળી પડતા. જોકે, ચોમાસામાં ઘણી વાર એવું બનતું કે પૂરના કારણે તેમને નદી પાર કરવા દેવાતી નહોતી. તેથી તેમણે પાણી ઓસરે નહીં ત્યાં સુધી નજીકના ગામ સરસ્વતીમાં રોકાવું પડતું અને તેઓ મોડી રાત્રે ઘેર પાછા ફરતા.

હવે સીધા 1999માં પહોંચીએ. લૉની ડિગ્રી લીધા બાદ તેણે બુલઢાણામાં વકીલાતની પ્રેક્ટિસ શરૂ કરી. નવેમ્બર, 2000માં સૌપ્રથમ તેણે ડિસ્ટ્રિક્ટ મેજિસ્ટ્રેટને એસટી બસ સેવા માટે એક અપીલ કરી અને આ સેવા શરૂ કરવા રાજ્ય પરિવહનને પત્ર લખ્યો. તે મામલે વિભાગે એવો રિપોર્ટ આપ્યો કે રસ્તા બસ ચલાવવા લાયક નથી. ત્યાર પછી દીપકે માર્ગ-મકાન વિભાગનો સંપર્ક કર્યો અને રોડ બનાવવા માગ કરી, જે સાંભળવામાં આવી પણ કામચલાઉ રોડ બનાવી દેવાયો. બસ શરૂ થઇ. ગામની પૂરી સિકલ બદલાઇ ગઇ. બાળકો સ્કૂલે જવા લાગ્યા, ખેતપેદાશો ઝડપથી વેચાવા લાગી, જેથી ગામની જીવનશૈલી જ બદલાઇ ગઇ. સૌનું ધ્યાન ડામરના સારા રસ્તા બનાવવા તરફ ગયું. જોકે, ગ્રામજનોને એ સમજાવવું મુશ્કેલ થઇ રહ્યું હતું કે એક સામાન્ય નાગરિક પણ આવા મોટા સાર્વજનિક કામ કરાવી શકે છે, કેમ કે તેઓ એમ માનતા કે માત્ર નેતા જ આ બધું કરાવી શકે છે. બધે થાય છે તેવું અહીં પણ થયું કે આ લોનાર-મમતાલ-બીબી માર્ગ માટે સત્તામાં બેઠેલા નેતા શ્રેય લેવામાં પાછળ ન રહ્યા જ્યારે દીપકને બધા ભૂલી ગયા. આ કિસ્સાથી મને મહાભારતના ભીષ્મ અને રામાયણના જટાયુ યાદ આવે છે. ભીષ્મ બહુ શક્તિશાળી હતા પણ દ્રૌપદીની મદદ ન કરી શક્યા. જટાયુ વૃદ્ધ અને નિર્બળ હોવા છતાં તેમણે સીતાની મદદ કરવા પ્રયાસ કર્યો. ભીષ્મ સંસ્કારી અને સુશિક્ષિત હતા પણ તેમણે અસંવેદનશીલતા દાખવી જ્યારે જંગલમાં રહેતા ગીધસ્વરૂપ જટાયુએ તે કામ કરવામાં ભારે સંવેદનશીલતા બતાવી. દ્રૌપદીએ ભીષ્મની મદદ માગી હતી જ્યારે સીતાએ તો જટાયુની મદદ માગી પણ નહોતી. આનું પરિણામ એ આવ્યું કે ભીષ્મ જીવિત રહ્યા પણ અંદરથી રોજ મરતા રહ્યા જ્યારે જટાયુને મૃત્યુ પ્રાપ્ત થયું પણ તેઓ અંતરાત્મા માટે અનંતકાળથી જીવતા રહ્યા.

તે

ફંડા એ છે કે - સિક્કાની જેમ દરેક કામના બે પાસા હોય છે. સિક્કાનું બન્ને તરફથી મૂલ્યાંકન કરાય છે. તમે કોઇ કામ ‘ભીષ્મ’ની રીતે કરો છો કે ‘જટાયુ’ની એ તમારા પર નિર્ભર છે.

મેનેજમેન્ટ ફંડા એન.રઘુરામનના અવાજમાં મોબાઈલ પર સાંભળવા માટે ટાઈપ કરો FUNDA અને SMS મોકલો 9190000071 પર

એન. રઘુરામન

raghu@dbcorp.in

Download Dainik Bhaskar App to read Latest Hindi News Today

Div News - there are two aspects to each work 39bhishma39 or 39jatayu39 062543

from Divya Bhaskar https://ift.tt/33A0aUz
via IFTTT